Skip to main content

TermCymru

76648 results
English: brain damage
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Last updated: 30 October 2009
English: alcohol-related brain damage
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Last updated: 8 June 2015
English: moral harm
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Last updated: 4 February 2021
English: non-trivial harm
Status B
Subject: Justice and Order
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Last updated: 2 July 2025
English: non-Covid harms
Status B
Subject: Health
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Last updated: 25 March 2021
English: irreversible harm
Status B
Subject: Health
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Context: Bydd y cynigion yn sicrhau gofal effeithiol drwy osgoi ymyriadau meddygol diangen y gallai fod angen eu gwrthdroi yn y dyfodol. Gall y cynigion hefyd leihau nifer yr achosion o niwed na ellir ei wrthdroi a allai ddeillio o driniaeth.
Last updated: 4 July 2024
English: personal injury
Status C
Subject: Legal
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Last updated: 18 October 2011
English: psychological harm
Status A
Subject: Health
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Context: The circumstances are that the applicant or any person who might reasonably be expected to reside with the applicant— [...] (b) is at risk of suffering psychological harm connected with previous [domestic or other abuse] (wherever it occurred) and living in the area of the local housing authority would reduce that risk; [...]
Last updated: 21 February 2025
English: substantial harm
Status B
Subject: Social Services
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Notes: Ym maes diogelu plant ac oedolion. Sylwer bod angen gwahaniaethu rhwng significant harm (niwed arwyddocaol) a substantial harm (niwed sylweddol) yn y maes hwn.
Last updated: 19 April 2023
English: material detriment
Status C
Subject: Legal
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Last updated: 10 December 2004
English: gambling-related harm
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Last updated: 19 May 2022
English: prejudice interests
Status C
Subject: Education
Part of speech: Verb
Last updated: 20 October 2011
English: prejudice a prosecution
Status A
Subject: Legal
Part of speech: Verb
Last updated: 21 August 2003
Welsh: niwmonia
English: pneumonia
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Last updated: 26 October 2004
English: neurorehabilitation
Status C
Subject: Health
Part of speech: Verb
Last updated: 14 November 2008
English: neurorehabilitation
Status B
Subject: Health
Part of speech: Verb
Definition: Neurorehabilitation is a complex medical process which aims to aid recovery from a nervous system injury, and to minimize and/or compensate for any functional alterations resulting from it
Context: £1.2 miliwn sydd wedi'i fuddsoddi i wella gwasanaethau niwro-adsefydlu ar hyd a lled Cymru.
Last updated: 6 April 2017
English: neurodiversity
Status B
Subject: General
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Definition: Yr holl sefyllfaoedd o ran niwroteipiau a geir yn y rhywogaeth ddynol neu mewn grŵp o bobl, gan gynnwys pobl niwrowahanol a phobl niwronodweddiadol.
Context: Mae Llywodraeth Cymru yn gwerthfawrogi niwroamrywiaeth yn ei weithlu, ac mae’n ymdrechu i fod yn sefydliad niwroamrywiol.
Notes: Defnyddir y term hwn fel rhan o gyfundrefn feddwl sy’n ystyried bod niwroteipiau nad ydynt yn rhai nodweddiadol, fel niwroteipiau awtistig neu ddyslecsig, yn rhan o amrywiaeth arferol y genom dynol.
Last updated: 5 November 2024
English: neurodiverse
Status B
Subject: General
Part of speech: Adjective
Definition: Disgrifiad o sefyllfa lle ceir amrywiaeth o ran niwroteipiau mewn grŵp o bobl.
Context: Mae Llywodraeth Cymru yn gwerthfawrogi niwroamrywiaeth yn ei weithlu, ac mae’n ymdrechu i fod yn sefydliad niwroamrywiol.
Notes: Defnyddir y term hwn fel rhan o gyfundrefn feddwl sy’n ystyried bod niwroteipiau nad ydynt yn rhai nodweddiadol, fel niwroteipiau awtistig neu ddyslecsig, yn rhan o amrywiaeth arferol y genom dynol.
Last updated: 6 November 2024
English: neurodisability
Status B
Subject: Health
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Definition: Term cyffredinol sy'n gysylltiedig ag amhariadau ar y system nerfol, gan gynnwys cyflyrau fel parlys yr ymennydd, awtistiaeth ac epilepsi.
Notes: Gweler yr erthygl ar y Model Cymdeithasol o Anabledd yn yr Arddulliadur. Yn unol â'r Model, mae amhariad ("impairment", a elwid yn "nam" o'r blaen) yn nodwedd ar berson, a all effeithio ar ei ymddangosiad neu ar sut y mae ei gorff neu ei feddwl yn gweithio; caiff pobl anabl (y gellir hefyd cyfeirio atynt fel "pobl anabledig" neu "bobl sy'n cael eu hanablu") eu hanablu gan ffactorau allanol fel yr amgylchedd, polisi neu arferion, neu yn sgil methiant i ddarparu addasiadau ar eu cyfer; ac anabledd yw canlyniad anablu pobl sydd ag amhariadau.
Last updated: 8 November 2023
English: severe neurodisability
Status B
Subject: Health
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Notes: Gweler yr erthygl ar y Model Cymdeithasol o Anabledd yn yr Arddulliadur. Yn unol â'r Model, mae amhariad ("impairment", a elwid yn "nam" o'r blaen) yn nodwedd ar berson, a all effeithio ar ei ymddangosiad neu ar sut y mae ei gorff neu ei feddwl yn gweithio; caiff pobl anabl (y gellir hefyd cyfeirio atynt fel "pobl anabledig" neu "bobl sy'n cael eu hanablu") eu hanablu gan ffactorau allanol fel yr amgylchedd, polisi neu arferion, neu yn sgil methiant i ddarparu addasiadau ar eu cyfer; ac anabledd yw canlyniad anablu pobl sydd ag amhariadau. 
Last updated: 14 November 2023
English: neurobiology
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Feminine, Singular
Last updated: 14 August 2014
English: neurobiologist
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Last updated: 14 August 2014
English: neurodevelopmental
Status C
Subject: Health
Part of speech: Adjective
Last updated: 29 September 2022
English: neurovascular
Status C
Subject: Health
Part of speech: Adjective
Last updated: 14 November 2008
English: neurofibromatosis
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Context: Yn ystod ei gyrfa ymchwil, bu'n canolbwyntio ar nifer o anhwylderau genetig, yn enwedig niwroffibromatosis.
Last updated: 5 July 2017
English: neurophysiology
Status C
Subject: Social Services
Part of speech: Noun, Feminine, Singular
Last updated: 10 January 2006
English: clinical neurophysiologist
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Last updated: 5 September 2003
English: neuroaffirming
Status B
Subject: General
Part of speech: Adjective
Notes: Ffurf gywasgedig ar y term llawn neurodiversity affirming / cadarnhaol am niwroamrywiaeth yw hon. Gall y ffurf hon fod yn adferf yn ogystal ag yn ansoddair.
Last updated: 11 July 2024
English: neurosurgery
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Feminine, Singular
Last updated: 11 October 2004
English: paediatric neurosurgery
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Feminine, Singular
Last updated: 1 December 2004
English: neurosurgeon
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Last updated: 14 November 2008
Welsh: niwroleg
English: neurology
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Feminine, Singular
Last updated: 27 February 2006
English: Paediatric Neurologist
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Last updated: 13 December 2010
English: neurotypical
Status B
Subject: General
Part of speech: Adjective
Definition: Disgrifiad o niwroteip sy’n ddisgwyliedig neu’n nodweddiadol ymysg mwyafrif y rhywogaeth ddynol, hynny yw niwroteip nad yw’n un lleiafrifol megis niwroteipiau awtistig neu ddyslecsig.
Notes: Defnyddir y term hwn fel rhan o gyfundrefn feddwl sy’n ystyried bod niwroteipiau nad ydynt yn rhai nodweddiadol, fel niwroteipiau awtistig neu ddyslecsig, yn rhan o amrywiaeth arferol y genom dynol.
Last updated: 5 November 2024
English: neuropathology
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Feminine, Singular
Last updated: 17 July 2006
English: neuroplasticity
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Feminine, Singular
Last updated: 13 May 2011
English: neuroradiology
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Feminine, Singular
Last updated: 14 November 2008
English: neuropsychiatry
Status B
Subject: Health
Part of speech: Noun, Feminine, Singular
Definition: Seiciatreg sy'n ymwneud â materion niwrolegol.
Last updated: 1 March 2024
Welsh: niwroteip
English: neurotype
Status B
Subject: General
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Plural: niwroteipiau
Definition: Math o ymennydd, o ran y ffordd y mae’r ymennydd hwnnw yn prosesu ysgogiadau synhwyraidd ac yn dylanwadu ar y ffordd y mae’r person yn canfod y byd o’i amgylch.
Last updated: 6 November 2024
English: neurodivergence
Status B
Subject: General
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Plural: niwrowahaniaethau
Definition: Unrhyw sefyllfa o ran niwroteipiau yn y rhywogaeth ddynol sy’n wahanol i sefyllfa niwronodweddiadol, ee awtistiaeth neu ddyslecsia.
Context: Mae ein sefydliad yn ceisio bod yn gynhwysol i’r rheini sy’n awtistig, yn ddyslecsig neu sy’n niwrowahanol mewn ffordd arall, er bod rhai mathau o niwrowahaniaethau yr ydyn ni’n dal yn ceisio dod o hyd i ffyrdd o’u cynnwys.
Notes: Defnyddir y term hwn fel rhan o gyfundrefn feddwl sy’n ystyried bod niwroteipiau nad ydynt yn rhai nodweddiadol, fel niwroteipiau awtistig neu ddyslecsig, yn rhan o amrywiaeth arferol y genom dynol.
Last updated: 5 November 2024
English: neurodivergent
Status B
Subject: General
Part of speech: Adjective
Definition: Disgrifiad o unrhyw sefyllfa o ran niwroteipiau yn y rhywogaeth ddynol sy’n wahanol i sefyllfa niwronodweddiadol, ee awtistiaeth neu ddyslecsia.
Context: Mae ein sefydliad yn ceisio bod yn gynhwysol i’r rheini sy’n awtistig, yn ddyslecsig neu sy’n niwrowahanol mewn ffordd arall, er bod rhai mathau o niwrowahaniaethau yr ydyn ni’n dal yn ceisio dod o hyd i ffyrdd o’u cynnwys.
Notes: Defnyddir y term hwn fel rhan o gyfundrefn feddwl sy’n ystyried bod niwroteipiau nad ydynt yn rhai nodweddiadol, fel niwroteipiau awtistig neu ddyslecsig, yn rhan o amrywiaeth arferol y genom dynol.
Last updated: 5 November 2024
English: neurosciences
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Plural
Last updated: 10 January 2006
English: paediatric neurosciences
Status C
Subject: Health
Part of speech: Noun, Plural
Last updated: 27 February 2006
English: annoying
Status B
Subject: Environment
Part of speech: Adjective
Context: Seinweddau niwsans / amhleserus: nodweddir y rhain yn aml gan un neu sawl ffynhonnell sŵn niwsans / amhleserus, sy’n anghydamserol â'i gilydd, amrywiad amser uchel (o ran amledd a lefel), neu ffynonellau unigol sy'n torri'r distawrwydd (dechrau a stopio’n sydyn a siarp); mae ffynonellau sain garw’n fwy niwsans / amhleserus (enghreifftiau: beiciau modur yn fwy na cheir, sŵn peiriannau, etc).
Notes: Un o wyth disgrifydd ar gyfer nodweddion canfyddiadol seinweddau, at ddiben gwneud ymchwil i seinweddau'n unol â ISO/TS 12913-2:2018. Pennwyd y disgrifyddion Cymraeg drwy'r Soundscape Attributes Translation Project (SATP), a arweinir gan UCL, mewn cydweithrediad â Llywodraeth Cymru. Gosodir y nodweddion canfyddiadol ar fodel cylchbleth, lle mae gan bob nodwedd un sy'n groes iddi, a lle mae perthynas rhwng nodweddion sydd nesaf at ei gilydd. Mae 'annoying' yn groes i 'pleasant', a rhwng 'monotonous' a 'chaotic'. Lle ceir dau ansoddair Cymraeg, mae'r ddau i'w defnyddio gyda'i gilydd, yn hytrach na defnyddio'r naill neu'r llall. Gweler y maes Cyd-destun am ddisgrifiad safonol o'r nodwedd ar sail deunyddiau'r SATP. Gweler https://tinyurl.com/cylchblethseinwedd am ddyluniad o’r model cylchbleth Saesneg.
Last updated: 2 July 2025
English: public nuisance
Status C
Subject: Justice and Order
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Last updated: 23 December 2005
English: nutrient neutrality
Status B
Subject: Environment
Part of speech: Noun, Masculine, Singular
Definition: Ymagwedd ym maes datblygu, pan gymerir camau i beri nad yw datblygiadau'n cyflwyno llwythi maethynnau ychwanegol i ddŵr gwastraff, neu i liniaru effaith cyflwyno llwythi maethynnau ychwanegol.
Last updated: 31 January 2024
English: cost neutral
Status C
Subject: Finance and Statistics
Part of speech: Adjective
Last updated: 9 February 2009
English: provider-neutral
Status B
Subject: Education
Part of speech: Adjective
Definition: Ym maes addysg a gofal plentyndod cynnar, disgrifiad o sefyllfa lle bydd plentyn yn cael yr un profiad a’r un gofal i gefnogi ei ddatblygiad boed hynny mewn ysgol, mewn meithrinfa neu gyda gofalwr plant.
Last updated: 27 April 2023
English: zero-energy
Status C
Subject: Environment
Part of speech: Adjective
Last updated: 29 October 2014
Welsh: niwtro
English: neuter
Status C
Subject: Animals
Part of speech: Verb
Definition: Diffrwythloni anifail, boed yn wryw neu benyw.
Notes: Pan fydd rhyw yr anifail yn hysbys, gall "sbaddu" fod yn addas ar gyfer anifail gwryw a "cyweirio" ar gyfer anifail benyw. Serch hynny, nid yw'r naill na'r llall yn cael ei ddeall yn gyffredin i olygu diffrwythloni anifail o'r rhyw arall. Mewn sefyllfaoedd o'r fath, gall "niwtro" fod yn fwy addas a dealladwy i gynulleidfa gyffredin.
Last updated: 21 February 2018